Kropp & Själ
Sveriges Radio
بیماری‌های کبدی: تهدیدی پنهان
Liver Diseases: A Hidden Threat
Leversjukdomar: En tyst fara
Leversjukdomar som skrumplever och fettlever är allvarliga och ofta symtomlösa tills de blir livshotande. Alkohol är en känd orsak, men övervikt och sockerrika drycker, som läsk, driver den växande epidemin av fettlever, som drabbar en miljon svenskar. Levern, kroppens största inre organ, utför över 500 funktioner och kan regenerera sig, men kronisk skada från alkohol eller fettinlagring leder till inflammation och ärrbildning. Peter, en man i sextioårsåldern, utvecklade skrumplever efter år av socialt drickande och räddades genom en levertransplantation. Förebyggande åtgärder inkluderar att begränsa alkohol, undvika socker, äta en balanserad kost som medelhavskost, hålla en hälsosam vikt och göra regelbundna leverkontroller. Med ökad medvetenhet kan vi skydda levern och minska risken för denna tysta epidemi.
بیماری‌های کبدی: تهدیدی پنهان
بیماری‌های کبدی مانند سیروز و کبد چرب، بیماری‌هایی خطرناک هستند که اغلب تا مراحل پیشرفته بدون علامت باقی می‌مانند. الکل عامل شناخته‌شده‌ای است، اما چاقی و نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، اپیدمی کبد چرب را دامن زده‌اند که یک میلیون سوئدی را تحت تأثیر قرار داده است. کبد، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن، بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی دارد و می‌تواند خود را بازسازی کند، اما آسیب‌های مزمن ناشی از الکل یا تجمع چربی باعث التهاب و زخم می‌شود. پیتر، مردی شصت‌ساله، پس از سال‌ها مصرف اجتماعی الکل به سیروز مبتلا شد و با پیوند کبد نجات یافت. پیشگیری شامل محدود کردن الکل، پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین، رژیم غذایی متعادل مانند مدیترانه‌ای، حفظ وزن سالم و آزمایش‌های منظم کبد است. آگاهی عمومی می‌تواند از این بحران خاموش جلوگیری کند.
بیماری‌های کبدی مانند سیروز و کبد چرب، بیماری‌هایی خطرناک هستند که اغلب تا مراحل پیشرفته بدون علامت باقی می‌مانند. الکل عامل شناخته‌شده‌ای است، اما چاقی و نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، اپیدمی کبد چرب را دامن زده‌اند که یک میلیون سوئدی را تحت تأثیر قرار داده است. کبد، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن، بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی دارد و می‌تواند خود را بازسازی کند، اما آسیب‌های مزمن ناشی از الکل یا تجمع چربی باعث التهاب و زخم می‌شود. پیتر، مردی شصت‌ساله، پس از سال‌ها مصرف اجتماعی الکل به سیروز مبتلا شد و با پیوند کبد نجات یافت. پیشگیری شامل محدود کردن الکل، پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین، رژیم غذایی متعادل مانند مدیترانه‌ای، حفظ وزن سالم و آزمایش‌های منظم کبد است. آگاهی عمومی می‌تواند از این بحران خاموش جلوگیری کند.
Liver Diseases: A Hidden Threat
Liver diseases like cirrhosis and fatty liver are serious, often silent conditions that can be fatal if undetected. While alcohol is a major cause, obesity and sugary drinks, like soda, fuel the rising epidemic of fatty liver, affecting one million Swedes. The liver, the body’s largest internal organ, performs over 500 vital functions and can regenerate, but chronic damage from alcohol or fat buildup leads to inflammation and scarring. Peter, a man in his sixties, developed cirrhosis after years of social drinking and was saved by a liver transplant. Prevention involves limiting alcohol, avoiding sugary drinks, eating a balanced diet like the Mediterranean diet, maintaining a healthy weight, and getting regular liver checkups. Increased awareness can protect this vital organ and curb this silent epidemic.
Liver diseases like cirrhosis and fatty liver are serious, often silent conditions that can be fatal if undetected. While alcohol is a major cause, obesity and sugary drinks, like soda, fuel the rising epidemic of fatty liver, affecting one million Swedes. The liver, the body’s largest internal organ, performs over 500 vital functions and can regenerate, but chronic damage from alcohol or fat buildup leads to inflammation and scarring. Peter, a man in his sixties, developed cirrhosis after years of social drinking and was saved by a liver transplant. Prevention involves limiting alcohol, avoiding sugary drinks, eating a balanced diet like the Mediterranean diet, maintaining a healthy weight, and getting regular liver checkups. Increased awareness can protect this vital organ and curb this silent epidemic.
Leversjukdomar: En tyst epidemi som kräver uppmärksamhet
Leversjukdomar, såsom skrumplever och fettlever, är komplexa och potentiellt dödliga tillstånd som ofta utvecklas i det tysta. Medan alkohol traditionellt setts som den primära orsaken till leverskador, visar modern forskning att övervikt, ohälsosamma matvanor och till och med genetiska faktorer spelar en betydande roll. I Sveriges Radios program Kropp och själ får vi följa Peter, en man i sextioårsåldern, vars livsstil präglad av god mat, vin och sociala tillställningar ledde till en livshotande diagnos: skrumplever. Hans berättelse är en väckarklocka om hur viktigt det är att förstå och vårda levern.
Leverns roll och dess unika egenskaper
Levern, kroppens största inre organ med en vikt på cirka 1,5 kg, är en biologisk kraftstation. Den utför över 500 funktioner, inklusive att filtrera gifter, reglera blodsocker, producera gallsyror för matsmältning och lagra viktiga näringsämnen. Leverns konsistens hos en frisk person liknar en mogen brieost, medan en skadad lever, som vid skrumplever, blir hård som parmesan. En av leverns mest fascinerande egenskaper är dess förmåga att regenerera sig själv. Om en del av levern skärs bort, kan den växa tillbaka, likt en sjöstjärna eller kopparödla. Men denna regenerativa förmåga har sina gränser, särskilt när levern utsätts för långvarig stress från alkohol, fettinlagring eller inflammation.
Levern, kroppens största inre organ med en vikt på cirka 1,5 kg, är en biologisk kraftstation. Den utför över 500 funktioner, inklusive att filtrera gifter, reglera blodsocker, producera gallsyror för matsmältning och lagra viktiga näringsämnen. Leverns konsistens hos en frisk person liknar en mogen brieost, medan en skadad lever, som vid skrumplever, blir hård som parmesan. En av leverns mest fascinerande egenskaper är dess förmåga att regenerera sig själv. Om en del av levern skärs bort, kan den växa tillbaka, likt en sjöstjärna eller kopparödla. Men denna regenerativa förmåga har sina gränser, särskilt när levern utsätts för långvarig stress från alkohol, fettinlagring eller inflammation.
Alkohol, skam och missförstånd
Förr betraktades skrumplever som en sjukdom exklusiv för alkoholister, vilket skapat en djupt rotad skam kring leversjukdomar. Peter, som var en social person och ofta deltog i representationsmiddagar som fackförbundsrepresentant, levde ett liv där alkohol var en självklar del av umgänget. Under 20 år drack han regelbundet vin till middagarna, men utan att se sig själv som en storkonsument. Symtom som en ihållande hosta och en gulaktig hudton (gulsot) ignorerades, och han sökte vård först när besvären blev outhärdliga. Blodprover avslöjade lågt blodvärde och leverskador, och läkarens råd var tydligt: sluta dricka omedelbart. Peter skänkte bort sitt spritförråd och ändrade livsstil, men skadorna var redan omfattande.
Förr betraktades skrumplever som en sjukdom exklusiv för alkoholister, vilket skapat en djupt rotad skam kring leversjukdomar. Peter, som var en social person och ofta deltog i representationsmiddagar som fackförbundsrepresentant, levde ett liv där alkohol var en självklar del av umgänget. Under 20 år drack han regelbundet vin till middagarna, men utan att se sig själv som en storkonsument. Symtom som en ihållande hosta och en gulaktig hudton (gulsot) ignorerades, och han sökte vård först när besvären blev outhärdliga. Blodprover avslöjade lågt blodvärde och leverskador, och läkarens råd var tydligt: sluta dricka omedelbart. Peter skänkte bort sitt spritförråd och ändrade livsstil, men skadorna var redan omfattande.
Fettlever: En växande folkhälsokris
Fettlever, ett tillstånd där fett ansamlas i levercellerna, är idag en av de snabbast växande leversjukdomarna. Uppskattningsvis lider en miljon svenskar av fettlever, ofta utan att veta om det, eftersom symtomen är vaga eller obefintliga tills sjukdomen når ett avancerat stadium. Övervikt, särskilt bukfetma, och konsumtion av sockerrika livsmedel, såsom läsk, är de främsta drivkrafterna. Emilia Hagman, nutritionist och docent vid Karolinska Institutet, framhåller att sockersötade drycker är särskilt problematiska eftersom de inte ger mättnadskänsla, vilket leder till överkonsumtion. Detta är särskilt alarmerande hos barn, där fetma ökar risken för fettlever och framtida komplikationer som typ 2-diabetes.
Fettlever, ett tillstånd där fett ansamlas i levercellerna, är idag en av de snabbast växande leversjukdomarna. Uppskattningsvis lider en miljon svenskar av fettlever, ofta utan att veta om det, eftersom symtomen är vaga eller obefintliga tills sjukdomen når ett avancerat stadium. Övervikt, särskilt bukfetma, och konsumtion av sockerrika livsmedel, såsom läsk, är de främsta drivkrafterna. Emilia Hagman, nutritionist och docent vid Karolinska Institutet, framhåller att sockersötade drycker är särskilt problematiska eftersom de inte ger mättnadskänsla, vilket leder till överkonsumtion. Detta är särskilt alarmerande hos barn, där fetma ökar risken för fettlever och framtida komplikationer som typ 2-diabetes.
Peters kamp och räddningen genom transplantation
För Peter eskalerade situationen dramatiskt våren 2020. Efter att ha kämpat med en envis hosta i över ett år drabbades han av lunginflammation och sepsis, vilket krävde intensivvård. Hans leverskador ledde till leverencefalopati, ett tillstånd där ammoniak ansamlas i hjärnan och orsakar förvirring och demensliknande symtom. Vid ett tillfälle sprang han ut ur hemmet i en psykotisk episod, jagad av polisen, innan han slutligen togs till sjukhus. Läkarna var tydliga: utan en levertransplantation skulle han inte överleva.
För Peter eskalerade situationen dramatiskt våren 2020. Efter att ha kämpat med en envis hosta i över ett år drabbades han av lunginflammation och sepsis, vilket krävde intensivvård. Hans leverskador ledde till leverencefalopati, ett tillstånd där ammoniak ansamlas i hjärnan och orsakar förvirring och demensliknande symtom. Vid ett tillfälle sprang han ut ur hemmet i en psykotisk episod, jagad av polisen, innan han slutligen togs till sjukhus. Läkarna var tydliga: utan en levertransplantation skulle han inte överleva.
Operationen, som genomfördes på Huddinge sjukhus, var en av de mest avancerade och kostsamma ingrepp som finns. Efter en lyckad transplantation vaknade Peter upp med ett stort ärr över magen, men också med en ny känsla av liv. Hans hosta försvann omedelbart, och han beskriver hur han kände sig “som en ung fiskare” igen. Den nya levern började arbeta direkt, renade blodet från gifter och gav honom en andra chans.
Förebyggande och framtida utmaningar
Hannes Hagström, professor och leverspecialist vid Karolinska Universitetssjukhuset, betonar att leversjukdomar ofta upptäcks för sent eftersom levern inte signalerar smärta förrän skadan är omfattande. Regelbundna blodprover och ultraljud kan identifiera tidiga tecken på leverskada, men förebyggande är nyckeln. Att undvika övervikt, minska alkoholintaget och följa en balanserad kost, såsom medelhavskost rik på grönsaker, fisk och nyttiga fetter, är avgörande för leverhälsan.
Hannes Hagström, professor och leverspecialist vid Karolinska Universitetssjukhuset, betonar att leversjukdomar ofta upptäcks för sent eftersom levern inte signalerar smärta förrän skadan är omfattande. Regelbundna blodprover och ultraljud kan identifiera tidiga tecken på leverskada, men förebyggande är nyckeln. Att undvika övervikt, minska alkoholintaget och följa en balanserad kost, såsom medelhavskost rik på grönsaker, fisk och nyttiga fetter, är avgörande för leverhälsan.
Kristina Bernhard, transplantationskirurg, framhåller leverns fantastiska förmåga att börja arbeta direkt efter en transplantation, men påpekar också riskerna. Även om Peters operation var framgångsrik, är komplikationer som blödningar eller infektioner alltid en möjlighet. Framöver förutspår experter att leversjukdomar kommer att bli vanligare, särskilt på grund av den globala ökningen av fetma och alkoholmissbruk. Att utbilda allmänheten om leverhälsa och uppmuntra tidig screening är avgörande för att vända trenden.
Så vårdar du din lever
För att skydda din lever, följ dessa rekommendationer:
För att skydda din lever, följ dessa rekommendationer:
-
Begränsa alkohol: Ha vita perioder och undvik dagligt drickande. Levern återhämtar sig bäst under pauser från alkohol.
-
Undvik sockersötade drycker: Läsk och energidrycker bidrar till fettlever. Välj vatten eller osötat te istället.
-
Ät balanserat: Prioritera grönsaker, fullkorn och nyttiga fetter. Medelhavskost är idealisk för levern.
-
Håll en hälsosam vikt: Gå ner i vikt gradvis om du är överviktig, eftersom snabb viktminskning kan belasta levern.
-
Screena regelbundet: Om du har riskfaktorer som fetma, diabetes eller hög alkoholkonsumtion, be om leverprover hos din läkare.
Leversjukdomar är en tyst epidemi, men med medvetenhet och rätt livsstil kan vi skydda detta livsviktiga organ och undvika tragiska utfall som Peters.
بیماری‌های کبدی: اپیدمی خاموشی که نیازمند توجه است
بیماری‌های کبدی مانند سیروز و کبد چرب از جمله بیماری‌های پیچیده و خطرناکی هستند که اغلب بدون علامت پیشرفت می‌کنند و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌توانند زندگی را به خطر بیندازند. اگرچه الکل به طور سنتی به عنوان عامل اصلی آسیب‌های کبدی شناخته شده، تحقیقات مدرن نشان می‌دهند که چاقی، رژیم‌های غذایی ناسالم و حتی عوامل ژنتیکی نقش مهمی در این بیماری‌ها دارند. در برنامه رادیویی بدن و روح سوئد، داستان پیتر، مردی حدوداً شصت‌ساله، روایت می‌شود که سبک زندگی پر از لذت‌های اجتماعی، غذاهای لذیذ و شراب، او را به تشخیص سیروز کبدی و سفری پرچالش برای نجات زندگی‌اش کشاند.
نقش کبد و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن
کبد، با وزن تقریبی ۱.۵ کیلوگرم، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن است و به عنوان یک کارخانه بیولوژیکی عمل می‌کند. این اندام بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی از جمله تصفیه سموم، تنظیم قند خون، تولید صفرا برای هضم غذا و ذخیره مواد مغذی را انجام می‌دهد. بافت کبد سالم مانند پنیر بری نرم است، اما در حالت سیروز، سفت و شبیه پنیر پارمزان می‌شود. یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های کبد، توانایی بازسازی خود است. اگر بخشی از کبد برداشته شود، می‌تواند مانند ستاره دریایی یا مارمولک دوباره رشد کند. با این حال، این توانایی بازسازی در برابر فشارهای مداوم مانند مصرف بیش از حد الکل، تجمع چربی یا التهاب محدود است.
کبد، با وزن تقریبی ۱.۵ کیلوگرم، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن است و به عنوان یک کارخانه بیولوژیکی عمل می‌کند. این اندام بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی از جمله تصفیه سموم، تنظیم قند خون، تولید صفرا برای هضم غذا و ذخیره مواد مغذی را انجام می‌دهد. بافت کبد سالم مانند پنیر بری نرم است، اما در حالت سیروز، سفت و شبیه پنیر پارمزان می‌شود. یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های کبد، توانایی بازسازی خود است. اگر بخشی از کبد برداشته شود، می‌تواند مانند ستاره دریایی یا مارمولک دوباره رشد کند. با این حال، این توانایی بازسازی در برابر فشارهای مداوم مانند مصرف بیش از حد الکل، تجمع چربی یا التهاب محدود است.
الکل، شرم و سوءتفاهم‌ها
سیروز کبدی برای مدت‌ها به عنوان بیماری افراد الکلی تلقی می‌شد، که این دیدگاه به ایجاد شرم و انگ اجتماعی منجر شده است. پیتر، که به عنوان نماینده یک اتحادیه کارگری اغلب در میهمانی‌های کاری و دورهمی‌های اجتماعی شرکت می‌کرد، الکل را بخشی طبیعی از زندگی خود می‌دید. او طی بیست سال به طور منظم شراب مصرف می‌کرد، اما خود را معتاد به الکل نمی‌دانست. علائمی مانند سرفه مداوم، خستگی و رنگ زرد پوست (زردی) را نادیده گرفت تا زمانی که حالش وخیم شد. آزمایش خون نشان داد که کبدش به شدت آسیب دیده است. پزشک به او توصیه کرد فوراً مصرف الکل را متوقف کند. پیتر تمام ذخایر الکل خود را اهدا کرد و سبک زندگی‌اش را تغییر داد، اما آسیب‌های کبدی او غیرقابل بازگشت بود.
سیروز کبدی برای مدت‌ها به عنوان بیماری افراد الکلی تلقی می‌شد، که این دیدگاه به ایجاد شرم و انگ اجتماعی منجر شده است. پیتر، که به عنوان نماینده یک اتحادیه کارگری اغلب در میهمانی‌های کاری و دورهمی‌های اجتماعی شرکت می‌کرد، الکل را بخشی طبیعی از زندگی خود می‌دید. او طی بیست سال به طور منظم شراب مصرف می‌کرد، اما خود را معتاد به الکل نمی‌دانست. علائمی مانند سرفه مداوم، خستگی و رنگ زرد پوست (زردی) را نادیده گرفت تا زمانی که حالش وخیم شد. آزمایش خون نشان داد که کبدش به شدت آسیب دیده است. پزشک به او توصیه کرد فوراً مصرف الکل را متوقف کند. پیتر تمام ذخایر الکل خود را اهدا کرد و سبک زندگی‌اش را تغییر داد، اما آسیب‌های کبدی او غیرقابل بازگشت بود.
کبد چرب: بحرانی در حال گسترش
کبد چرب، حالتی که در آن چربی در سلول‌های کبدی تجمع می‌یابد، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی در حال حاضر است. تخمین زده می‌شود که یک میلیون سوئدی به این بیماری مبتلا باشند، بسیاری بدون آگاهی از وضعیت خود، زیرا علائم تا مراحل پیشرفته بیماری اغلب نامحسوس هستند. چاقی، به‌ویژه چربی شکمی، و مصرف مواد غذایی پرشکر مانند نوشابه از عوامل اصلی این بیماری هستند. امیلیا هاگمن، متخصص تغذیه و دانشیار موسسه کارولینسکا، تأکید می‌کند که نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر به دلیل عدم ایجاد حس سیری، به راحتی بیش از حد مصرف می‌شوند. این مشکل در کودکان نیز نگران‌کننده است، زیرا چاقی در سنین پایین خطر کبد چرب و بیماری‌های مرتبط مانند دیابت نوع دوم را افزایش می‌دهد.
کبد چرب، حالتی که در آن چربی در سلول‌های کبدی تجمع می‌یابد، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی در حال حاضر است. تخمین زده می‌شود که یک میلیون سوئدی به این بیماری مبتلا باشند، بسیاری بدون آگاهی از وضعیت خود، زیرا علائم تا مراحل پیشرفته بیماری اغلب نامحسوس هستند. چاقی، به‌ویژه چربی شکمی، و مصرف مواد غذایی پرشکر مانند نوشابه از عوامل اصلی این بیماری هستند. امیلیا هاگمن، متخصص تغذیه و دانشیار موسسه کارولینسکا، تأکید می‌کند که نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر به دلیل عدم ایجاد حس سیری، به راحتی بیش از حد مصرف می‌شوند. این مشکل در کودکان نیز نگران‌کننده است، زیرا چاقی در سنین پایین خطر کبد چرب و بیماری‌های مرتبط مانند دیابت نوع دوم را افزایش می‌دهد.
سفر پیتر به سوی نجات
در بهار ۲۰۲۰، وضعیت پیتر به نقطه بحرانی رسید. پس از یک سال سرفه مداوم، او دچار ذات‌الریه و سپسیس شد و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری گردید. آسیب‌های کبدی او به آنسفالوپاتی کبدی منجر شد، حالتی که در آن آمونیاک در مغز تجمع می‌یابد و باعث گیجی، رفتارهای عجیب و حتی روان‌پریشی می‌شود. در یک حادثه ترسناک، پیتر در حالت روان‌پریشی از خانه فرار کرد و توسط پلیس به بیمارستان بازگردانده شد. پزشکان اعلام کردند که تنها راه نجات او پیوند کبد است.
در بهار ۲۰۲۰، وضعیت پیتر به نقطه بحرانی رسید. پس از یک سال سرفه مداوم، او دچار ذات‌الریه و سپسیس شد و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری گردید. آسیب‌های کبدی او به آنسفالوپاتی کبدی منجر شد، حالتی که در آن آمونیاک در مغز تجمع می‌یابد و باعث گیجی، رفتارهای عجیب و حتی روان‌پریشی می‌شود. در یک حادثه ترسناک، پیتر در حالت روان‌پریشی از خانه فرار کرد و توسط پلیس به بیمارستان بازگردانده شد. پزشکان اعلام کردند که تنها راه نجات او پیوند کبد است.
عمل پیوند، که در بیمارستان هودینگه انجام شد، یکی از پیچیده‌ترین جراحی‌های پزشکی بود. پس از عمل، پیتر با یک زخم بزرگ روی شکم بیدار شد، اما احساس کرد دوباره زنده شده است. سرفه‌های مداومش متوقف شد، و او انرژی و سرزندگی جدیدی را تجربه کرد. کبد جدید او بلافاصله شروع به تصفیه خون کرد و علائمی مانند خارش و خستگی را از بین برد.
پیشگیری و چالش‌های آینده
دکتر هانس هاگستروم، متخصص کبد و استاد دانشگاه کارولینسکا، توضیح می‌دهد که بیماری‌های کبدی اغلب خیلی دیر تشخیص داده می‌شوند، زیرا کبد تا مراحل نهایی آسیب درد یا ناراحتی نشان نمی‌دهد. آزمایش‌های خون و سونوگرافی می‌توانند نشانه‌های اولیه آسیب کبدی را شناسایی کنند، اما پیشگیری کلید اصلی است. رژیم غذایی متعادل مانند رژیم مدیترانه‌ای، ورزش منظم، محدود کردن الکل و اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین برای سلامت کبد ضروری هستند.
دکتر هانس هاگستروم، متخصص کبد و استاد دانشگاه کارولینسکا، توضیح می‌دهد که بیماری‌های کبدی اغلب خیلی دیر تشخیص داده می‌شوند، زیرا کبد تا مراحل نهایی آسیب درد یا ناراحتی نشان نمی‌دهد. آزمایش‌های خون و سونوگرافی می‌توانند نشانه‌های اولیه آسیب کبدی را شناسایی کنند، اما پیشگیری کلید اصلی است. رژیم غذایی متعادل مانند رژیم مدیترانه‌ای، ورزش منظم، محدود کردن الکل و اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین برای سلامت کبد ضروری هستند.
کریستینا برنهارد، جراح پیوند، بر توانایی شگفت‌انگیز کبد در شروع کار بلافاصله پس از پیوند تأکید می‌کند، اما هشدار می‌دهد که جراحی‌های پیوند همیشه خطراتی مانند خونریزی یا عفونت دارند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که با افزایش چاقی و مصرف الکل، بیماری‌های کبدی در آینده شایع‌تر خواهند شد. آموزش عمومی و غربالگری زودهنگام می‌توانند این روند را معکوس کنند.
چگونه از کبد خود مراقبت کنیم
برای حفظ سلامت کبد، این نکات را رعایت کنید:
برای حفظ سلامت کبد، این نکات را رعایت کنید:
-
محدود کردن الکل: دوره‌های بدون الکل به کبد فرصت بازسازی می‌دهند. از مصرف روزانه الکل پرهیز کنید.
-
اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین: نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا را با آب یا چای بدون شکر جایگزین کنید.
-
رژیم غذایی سالم: سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم را در اولویت قرار دهید. رژیم مدیترانه‌ای برای کبد ایده‌آل است.
-
کنترل وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن تدریجی را هدف قرار دهید، زیرا کاهش وزن سریع می‌تواند به کبد فشار آورد.
-
آزمایش منظم: اگر عوامل خطر مانند چاقی، دیابت یا مصرف زیاد الکل دارید، از پزشک خود بخواهید آزمایش کبد انجام دهد.
بیماری‌های کبدی یک تهدید خاموش هستند، اما با آگاهی و انتخاب‌های هوشمندانه، می‌توانیم از این اندام حیاتی محافظت کنیم و از سرنوشتی مانند پیتر جلوگیری کنیم.
Liver Diseases: A Silent Epidemic Demanding Attention
Liver diseases, such as cirrhosis and fatty liver, are complex and potentially fatal conditions that often progress silently, unnoticed until they reach critical stages. While alcohol has long been associated with liver damage, modern science highlights obesity, poor dietary habits, and genetic predispositions as significant contributors. In the Swedish Radio program Body and Soul, we follow the story of Peter, a man in his sixties whose lifestyle of fine dining, wine, and social gatherings led to a life-threatening diagnosis of cirrhosis. His journey serves as a stark reminder of the importance of understanding and caring for the liver.
The Liver’s Role and Remarkable Abilities
Weighing approximately 1.5 kg, the liver is the body’s largest internal organ and a biological powerhouse. It performs over 500 vital functions, including detoxifying the blood, regulating blood sugar, producing bile for digestion, and storing essential nutrients. A healthy liver has the consistency of a ripe brie cheese, while a cirrhotic liver becomes hard, like parmesan. One of the liver’s most extraordinary traits is its ability to regenerate. If a portion is removed, it can regrow, much like a starfish or lizard. However, this regenerative capacity is limited when the liver faces chronic stressors such as excessive alcohol, fat accumulation, or inflammation.
Weighing approximately 1.5 kg, the liver is the body’s largest internal organ and a biological powerhouse. It performs over 500 vital functions, including detoxifying the blood, regulating blood sugar, producing bile for digestion, and storing essential nutrients. A healthy liver has the consistency of a ripe brie cheese, while a cirrhotic liver becomes hard, like parmesan. One of the liver’s most extraordinary traits is its ability to regenerate. If a portion is removed, it can regrow, much like a starfish or lizard. However, this regenerative capacity is limited when the liver faces chronic stressors such as excessive alcohol, fat accumulation, or inflammation.
Alcohol, Shame, and Misconceptions
Historically, cirrhosis was labeled a disease of alcoholics, fostering deep shame and stigma around liver conditions. Peter, a sociable man who frequently attended work-related dinners as a union representative, considered alcohol a natural part of his lifestyle. For 20 years, he enjoyed wine with meals, never viewing himself as a heavy drinker. Warning signs like a persistent cough, fatigue, and a yellowish skin tone (jaundice) were dismissed until his health deteriorated severely. Blood tests revealed low hemoglobin and significant liver damage, prompting his doctor to urge him to stop drinking immediately. Peter gave away his liquor collection and adopted a sober lifestyle, but the damage to his liver was irreversible.
Historically, cirrhosis was labeled a disease of alcoholics, fostering deep shame and stigma around liver conditions. Peter, a sociable man who frequently attended work-related dinners as a union representative, considered alcohol a natural part of his lifestyle. For 20 years, he enjoyed wine with meals, never viewing himself as a heavy drinker. Warning signs like a persistent cough, fatigue, and a yellowish skin tone (jaundice) were dismissed until his health deteriorated severely. Blood tests revealed low hemoglobin and significant liver damage, prompting his doctor to urge him to stop drinking immediately. Peter gave away his liquor collection and adopted a sober lifestyle, but the damage to his liver was irreversible.
Fatty Liver: A Growing Public Health Crisis
Fatty liver, a condition where fat builds up in liver cells, is one of the fastest-growing liver diseases worldwide. An estimated one million Swedes are affected, many unaware due to the disease’s subtle or absent symptoms until advanced stages. Obesity, particularly abdominal fat, and consumption of sugary foods, especially sodas, are primary drivers. Emilia Hagman, a nutritionist and associate professor at Karolinska Institutet, emphasizes that sugar-sweetened beverages are particularly harmful because they don’t trigger satiety, leading to overconsumption. Alarmingly, children are also at risk, with obesity increasing the likelihood of fatty liver and related conditions like type 2 diabetes.
Fatty liver, a condition where fat builds up in liver cells, is one of the fastest-growing liver diseases worldwide. An estimated one million Swedes are affected, many unaware due to the disease’s subtle or absent symptoms until advanced stages. Obesity, particularly abdominal fat, and consumption of sugary foods, especially sodas, are primary drivers. Emilia Hagman, a nutritionist and associate professor at Karolinska Institutet, emphasizes that sugar-sweetened beverages are particularly harmful because they don’t trigger satiety, leading to overconsumption. Alarmingly, children are also at risk, with obesity increasing the likelihood of fatty liver and related conditions like type 2 diabetes.
Peter’s Battle and Salvation Through Transplantation
By spring 2020, Peter’s condition reached a breaking point. After enduring a year-long cough, he developed pneumonia and sepsis, requiring intensive care. His liver damage progressed to hepatic encephalopathy, a condition where ammonia buildup in the brain causes confusion, erratic behavior, and even psychosis. In a harrowing episode, Peter fled his home in a psychotic state, pursued by police, before being returned to the hospital. Doctors delivered a grim prognosis: without a liver transplant, he would not survive.
By spring 2020, Peter’s condition reached a breaking point. After enduring a year-long cough, he developed pneumonia and sepsis, requiring intensive care. His liver damage progressed to hepatic encephalopathy, a condition where ammonia buildup in the brain causes confusion, erratic behavior, and even psychosis. In a harrowing episode, Peter fled his home in a psychotic state, pursued by police, before being returned to the hospital. Doctors delivered a grim prognosis: without a liver transplant, he would not survive.
The transplant surgery, performed at Huddinge Hospital, was among the most complex and costly medical procedures. Post-operation, Peter awoke with a large scar across his abdomen but felt reborn. His chronic cough vanished, and he describes feeling like a “young fisherman” again. The new liver immediately began filtering toxins, alleviating symptoms like itching and fatigue, and giving him a second chance at life.
Prevention and Future Challenges
Dr. Hannes Hagström, a liver specialist and professor at Karolinska University Hospital, explains that liver diseases are often diagnosed too late because the liver doesn’t signal distress until damage is extensive. Routine blood tests and ultrasounds can detect early signs of liver damage, but prevention is paramount. A balanced diet, such as the Mediterranean diet rich in vegetables, fish, and healthy fats, regular exercise, limited alcohol consumption, and avoiding sugary drinks are essential for liver health.
Dr. Hannes Hagström, a liver specialist and professor at Karolinska University Hospital, explains that liver diseases are often diagnosed too late because the liver doesn’t signal distress until damage is extensive. Routine blood tests and ultrasounds can detect early signs of liver damage, but prevention is paramount. A balanced diet, such as the Mediterranean diet rich in vegetables, fish, and healthy fats, regular exercise, limited alcohol consumption, and avoiding sugary drinks are essential for liver health.
Kristina Bernhard, a transplant surgeon, highlights the liver’s remarkable ability to function immediately after transplantation but cautions that complications like bleeding or infections are always a risk. Experts predict that liver diseases will become more prevalent in the future, driven by rising obesity and alcohol misuse. Public education and early screening are critical to reversing this trend.
How to Care for Your Liver
To protect your liver, follow these guidelines:
To protect your liver, follow these guidelines:
-
Limit Alcohol: Incorporate alcohol-free periods to allow the liver to recover. Avoid daily drinking.
-
Avoid Sugary Drinks: Replace sodas and energy drinks with water or unsweetened tea.
-
Eat a Healthy Diet: Prioritize vegetables, whole grains, and healthy fats. The Mediterranean diet is ideal for liver health.
-
Maintain a Healthy Weight: If overweight, aim for gradual weight loss, as rapid weight loss can strain the liver.
-
Get Regular Checkups: If you have risk factors like obesity, diabetes, or high alcohol consumption, request liver function tests from your doctor.
Liver diseases are a silent epidemic, but with awareness and proactive lifestyle choices, we can safeguard this vital organ and prevent outcomes like Peter’s harrowing journey.
