Varmt välkomna till Agenda! Det har varit en dramatisk vecka i världspolitiken, och kvällens program tar upp de stora frågorna. Först ut är Donald Trumps tullbesked, som skapat chockvågor över hela världen. Tokyobörsens Nikkei-index rasade med över 6 %, Hong Kong-börsen föll med 10 % i den inledande handeln, och förra veckan drabbades börserna i USA och Europa av kraftiga nedgångar. USA:s president Donald Trump beskriver de handelstullar han infört som “medicin” och hävdar att börsfallen visar att de fungerar. Han säger att han inte vill att de globala marknaderna ska kollapsa, men han är inte heller särskilt oroad över situationen.
Ikväll intervjuar vi Simon Jonsson, brittisk-amerikansk nationalekonom och Nobelpristagare i ekonomi sedan december i fjol. Han är verksam i Boston och har tidigare varit chefsekonom vid Internationella valutafonden (IMF). Jonsson forskar om vilken ekonomisk politik som skapar bra jobb för arbetarklassen och varnar nu för att Trumps tullar riskerar att utlösa ett globalt handelskrig. Han drar en parallell till tiden före den stora depressionen på 1930-talet, då börskrascher, handelskrig och sviktande banker ledde till en ekonomisk kollaps. “Det här kan bli en prövning för världsekonomin,” säger han och pekar på riskerna för både export och finanssektorerna globalt.
Nästa ämne är Europas bilindustri, som står under dubbel press. USA har infört 25-procentiga tullar på bilar importerade från EU, ett hårt slag för en bransch som redan kämpar med EU:s strikta klimatkrav. Enligt EU:s klimatmål ska alla nya bilar vara utsläppsfria senast 2035, men många tillverkare har svårt att nå dit. I Sverige är var tredje ny bil en elbil, men i EU som helhet är det bara drygt var tionde. EU-kommissionen, ledd av Ursula von der Leyen, föreslår nu att skjuta fram utsläppsmålen för biltillverkare till 2027 för att stärka Europas konkurrenskraft gentemot USA och Kina. Detta gynnar företag som Mercedes, som riskerade miljardböter, men missgynnar Volvo, som redan uppfyller kraven och hade kunnat tjäna på att sälja utsläppsrätter.
I studion debatterar klimatminister Anna Ekström (S), Sverigedemokraternas klimatpolitiske talesperson Martin Kinnunen och Miljöpartiets språkrör Amanda Lind. Ekström välkomnar flexibiliteten men betonar att de långsiktiga klimatmålen måste stå fast. Kinnunen ser förslaget som rimligt och menar att bilindustrin inte klarar både Trumps tullar och EU:s krav samtidigt. Lind motsätter sig förändringen och anser att det straffar företag som Volvo, som satsat på klimatomställning, och varnar för att Europa riskerar att halka efter i grön teknik.
Sist men inte minst tar vi upp situationen i svenska skolor. Skolminister Lotta Edholm (L) vill återinföra särskilda klasser för stökiga elever, liknande de så kallade obs-klasserna från 70- och 80-talen, för att öka studieron. Enligt den senaste PISA-undersökningen tar det lång tid innan lektioner kan starta i Sverige, och var tredje elev störs av buller och oordning. Edholm menar att dagens inkluderingstanke inte fungerar för elever med normbrytande beteende, som ibland ägnar sig åt våld och trakasserier. Vänsterpartiets skolpolitiske talesperson Daniel Riazat motsätter sig förslaget och kallar det en skenmanöver. Han pekar istället på för stora klasser, resursbrist och 30 år av nedskärningar som de verkliga problemen. Debatten avslutar kvällens program.
برنامه دستور کار
به برنامه Agenda خوش آمدید! این هفته در سیاست جهانی هفته‌ای پرتنش بوده است و برنامه امشب به موضوعات مهم می‌پردازد. ابتدا به اعلام تعرفه‌های دونالد ترامپ می‌رسیم که موجی از شوک در سراسر جهان ایجاد کرده است. شاخص نیکی بورس توکیو بیش از ۶ درصد سقوط کرد، بورس هنگ‌کنگ در معاملات اولیه ۱۰ درصد افت داشت و هفته گذشته بازارهای آمریکا و اروپا نیز با کاهش شدیدی مواجه شدند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تعرفه‌های تجاری را که وضع کرده “دارو” می‌نامد و معتقد است که افت بازارها نشان‌دهنده اثربخشی آنهاست. او می‌گوید نمی‌خواهد بازارهای جهانی فروبپاشند، اما نگرانی چندانی هم درباره این وضعیت ندارد. امشب با سایمون یونسون، اقتصاددان بریتانیایی-آمریکایی و برنده جایزه نوبل اقتصاد در دسامبر گذشته، مصاحبه می‌کنیم. او که در بوستون فعالیت می‌کند و پیش‌تر اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول (IMF) بوده، درباره سیاست‌های اقتصادی که به ایجاد شغل‌های خوب برای طبقه کارگر منجر می‌شود، تحقیق می‌کند. یونسون هشدار می‌دهد که تعرفه‌های ترامپ ممکن است به یک جنگ تجاری جهانی منجر شوند و این وضعیت را با پیش از رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ مقایسه می‌کند، زمانی که سقوط بورس‌ها، جنگ‌های تجاری و ضعف بانک‌ها به فروپاشی اقتصادی انجامید. او می‌گوید: «این می‌تواند آزمونی برای اقتصاد جهانی باشد» و به خطرات آن برای صادرات و بخش مالی در سطح جهان اشاره می‌کند. موضوع بعدی صنعت خودروسازی اروپاست که تحت فشار دوگانه قرار دارد. آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروهای وارداتی از اتحادیه اروپا وضع کرده که ضربه سختی به این صنعت وارد می‌کند، در حالی که این بخش با الزامات سخت‌گیرانه اقلیمی اتحادیه اروپا نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. بر اساس اهداف اقلیمی اتحادیه اروپا، تا سال ۲۰۳۵ همه خودروهای جدید باید بدون آلایندگی باشند، اما بسیاری از تولیدکنندگان در رسیدن به این هدف مشکل دارند. در سوئد، از هر سه خودروی جدید یکی برقی است، اما در کل اتحادیه اروپا این رقم کمی بیش از یک در ده است. کمیسیون اروپا به رهبری اورزولا فون در لاین پیشنهاد داده که اهداف کاهش آلایندگی برای خودروسازان تا سال ۲۰۲۷ به تعویق بیفتد تا رقابت‌پذیری اروپا در برابر آمریکا و چین تقویت شود. این تصمیم به نفع شرکت‌هایی مثل مرسدس است که در معرض جریمه‌های میلیاردی بودند، اما ولوو را که این الزامات را برآورده کرده و می‌توانست از فروش حقوق آلایندگی سود ببرد، متضرر می‌کند. در استودیو، آنا اکستروم، وزیر اقلیم (سوسیال‌دموکرات)، مارتین کینونن، سخنگوی سیاست اقلیمی حزب دموکرات‌های سوئد، و آماندا لیند، سخنگوی حزب محیط‌زیست، به بحث می‌پردازند. اکستروم از انعطاف‌پذیری استقبال می‌کند اما تأکید دارد که اهداف اقلیمی بلندمدت باید حفظ شوند. کینونن این پیشنهاد را منطقی می‌داند و معتقد است صنعت خودرو نمی‌تواند همزمان با تعرفه‌های ترامپ و الزامات اتحادیه اروپا کنار بیاید. لیند با این تغییر مخالفت می‌کند و می‌گوید این تصمیم شرکت‌هایی مثل ولوو را که روی تغییرات اقلیمی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، جریمه می‌کند و هشدار می‌دهد که اروپا ممکن است در فناوری سبز عقب بماند. در نهایت، به وضعیت مدارس سوئد می‌رسیم. لوتا ادهولم، وزیر آموزش (لیبرال)، پیشنهاد می‌دهد که کلاس‌های ویژه برای دانش‌آموزان پر سر و صدا دوباره راه‌اندازی شوند، مشابه کلاس‌های موسوم به «اُبس» در دهه‌های ۷۰ و ۸۰، تا آرامش در کلاس‌ها برقرار شود. بر اساس آخرین گزارش PISA، شروع درس‌ها در سوئد با تأخیر همراه است و یک‌سوم دانش‌آموزان از سر و صدا و بی‌نظمی رنج می‌برند. ادهولم معتقد است که رویکرد فعلی مبتنی بر فراگیری برای دانش‌آموزانی با رفتارهای غیرعادی، که گاهی به خشونت و آزار می‌انجامد، کارساز نیست. دانیل ریاضت، سخنگوی سیاست آموزشی حزب چپ، با این پیشنهاد مخالفت کرده و آن را فریبنده می‌خواند. او کلاس‌های بزرگ، کمبود منابع و ۳۰ سال کاهش بودجه را مشکلات اصلی می‌داند. این بحث برنامه امشب را به پایان می‌رساند.
Welcome to Agenda
A warm welcome to Agenda! It’s been a dramatic week in global politics, and tonight’s program tackles the big issues. First up is Donald Trump’s tariff announcement, which has sent shockwaves across the world. The Tokyo Stock Exchange’s Nikkei index plummeted by over 6%, Hong Kong’s market dropped 10% in early trading, and last week, markets in the US and Europe saw sharp declines. US President Donald Trump calls the trade tariffs he’s imposed “medicine,” claiming the market drops prove they’re working. He says he doesn’t want global markets to collapse but isn’t particularly worried about the situation either.
Tonight, we interview Simon Jonsson, a British-American economist and Nobel laureate in economics since last December. Based in Boston and a former chief economist at the International Monetary Fund (IMF), Jonsson researches economic policies that create good jobs for the working class. He warns that Trump’s tariffs could trigger a global trade war and draws a parallel to the period before the Great Depression in the 1930s, when stock crashes, trade wars, and failing banks led to economic collapse. “This could be a test for the global economy,” he says, highlighting risks to exports and the financial sector worldwide.
Next, we turn to Europe’s car industry, which is under dual pressure. The US has imposed 25% tariffs on cars imported from the EU, a severe blow to an industry already struggling with the EU’s strict climate mandates. Under EU climate goals, all new cars must be emission-free by 2035, but many manufacturers are finding it hard to comply. In Sweden, one in three new cars is electric, but across the EU, it’s just over one in ten. The European Commission, led by Ursula von der Leyen, now proposes delaying emissions targets for carmakers until 2027 to boost Europe’s competitiveness against the US and China. This benefits companies like Mercedes, which faced billion-dollar fines, but disadvantages Volvo, which has already met the targets and could have profited from selling emissions credits.
In the studio, Climate Minister Anna Ekström (Social Democrats), Martin Kinnunen, climate policy spokesperson for the Sweden Democrats, and Amanda Lind, spokesperson for the Green Party, debate the issue. Ekström welcomes the flexibility but insists long-term climate goals must remain intact. Kinnunen finds the proposal reasonable, arguing the car industry can’t handle both Trump’s tariffs and EU demands at once. Lind opposes the change, saying it punishes companies like Volvo that have invested in climate transition and warns that Europe risks falling behind in green technology.
Finally, we address the situation in Swedish schools. Education Minister Lotta Edholm (Liberals) wants to reintroduce special classes for disruptive students, similar to the “obs-classes” of the 1970s and 80s, to restore classroom calm. According to the latest PISA survey, lessons in Sweden often start late, and one in three students is disturbed by noise and disorder. Edholm argues that the current inclusion approach doesn’t work for students with norm-breaking behavior, some of whom resort to violence and harassment. Daniel Riazat, the Left Party’s education policy spokesperson, opposes the plan, calling it a distraction. He points to oversized classes, resource shortages, and 30 years of cuts as the real issues. This debate wraps up tonight’s program.
